W marketingu zawsze chodzi o zwrócenie uwagi potencjalnych klientów. Nie da się zaprzeczyć, że marki prześcigają się, tworząc różnorodne projekty, aby ich reklamy zapadły w pamięć odbiorców. Czasem jednak granica pomiędzy kreatywnością a prowokacją zostaje przekroczona. Wtedy pojawiają się kontrowersje, fala krytyki i gorące dyskusje w całym społeczeństwie. Niektóre kampanie reklamowe na zawsze zapisały się w historii jako niezwykle szokujące, nieetyczne lub po prostu niezrozumiane przez opinię publiczną. Czym charakteryzuje się kontrowersyjna reklama? Jakie są przykłady shockvertisingu? Sprawdź!
Czym jest kontrowersyjna reklama?
Kontrowersyjna reklama to taka, która celowo lub nieświadomie wywołuje emocjonalne reakcje u odbiorców – od zachwytu po oburzenie. Jej głównym zadaniem jest zwrócenie uwagi i wywołanie poruszenia wśród społeczeństwa. Bardzo często łamie ona przyjęte normy, wykorzystuje tematy tabu, prowokacyjne obrazy lub odnosi się do społecznych kwestii w sposób, który budzi ogromne kontrowersje.
W marketingu stosowanie takiego podejścia nie jest czymś nowym. Już wiele lat temu pojawiały się reklamy, które przekraczały granice dobrego smaku. Jednak warto podkreślić, że obecnie w erze mediów społecznościowych, oddziaływanie kontrowersyjnych reklam jest znacznie silniejsze. Wystarczy jeden budzący emocje obrazek na billboardzie lub filmik w internecie, aby w ciągu godzin stał się tematem numer jeden.
Takie reklamy mają duże znaczenie, jeśli chodzi o strategie marketingowe. Pozwalają marce wyróżnić się, zyskać zainteresowanie i zostać zapamiętaną. Jednak trzeba mieć na uwadze fakt, że to, co dla jednej grupy odbiorców jest kreatywne i odważne, dla innej może być obraźliwe. Marketerzy coraz częściej wykorzystują prowokację jako strategię zwrócenia uwagi, także w kampaniach SMS, choć to podejście bywa ryzykowne. Kontrowersyjne reklamy potrafią zarówno wzmocnić wizerunek marki, jak i całkowicie go zniszczyć.
Jakie reklamy są zakazane?
Oczywiście nie każda prowokacja jest dozwolona. Istnieją regulacje, które jasno określają, jakie praktyki reklamowe są zakazane. W wielu krajach zakazuje się reklam, które mogą wprowadzać konsumentów w błąd, promować przemoc, wykorzystywać dzieci, obrażać uczucia religijne, nawoływać do nienawiści lub naruszać godność człowieka. Z kolei reklamy alkoholu czy papierosów są ściśle regulowane lub całkowicie zakazane. W mediach społecznościowych platformy same wprowadzają zasady, które blokują treści uznane za szkodliwe.
Jakie są nieetyczne aspekty reklamy?
Nie każda reklama, która wywołuje poruszenie, jest jednocześnie zakazana. Istnieje jednak szerokie spektrum działań uznawanych za nieetyczne. To między innymi wykorzystywanie stereotypów dotyczących kobiet, ignorowanie kwestii różnorodności, manipulowanie emocjami dzieci, przedstawianie nieprawdziwych korzyści czy ukrywanie istotnych informacji o produkcie. Tego typu praktyki mogą budzić silny sprzeciw społeczeństwa. W wielu przypadkach internautów oburza nie sam przekaz, ale jego ton lub brak empatii. Firmy, które stosują takie metody, często spotykają się z bojkotem lub tracą pozytywny wizerunek marki.
Specjaliści od komunikacji podkreślają, że etyka w reklamie to kwestia związana z odpowiedzialnością. Nie da się ukryć, że świadomość społeczna rośnie, w związku z tym marki powinny dokładnie analizować, jak ich przekaz wpłynie na postrzeganie i emocje odbiorców.
Czy reklamy są złe?
Reklama to narzędzie marketingowe. Jeśli jest przemyślana i odpowiednio dopracowana nie powinna być szkodliwa dla odbiorców. Wiele zależy od intencji. Reklama może mieć walory edukacyjne, może także motywować i inspirować do działania, ale niestety także manipulować, wzbudzać lęk i wzmacniać uprzedzenia. Zdecydowanie można stwierdzić, że problem pojawia się, gdy marka przestaje słuchać swoich odbiorców i pragnie natychmiastowego efektu, zupełnie nie licząc się z wartościami. Niestety takie przypadki dają wyłącznie złudny i chwilowy sukces – ostateczny efekt może być odwrotny.
Jakie są przykłady shockvertisingu?
Shockvertising to strategia polegająca na wywoływaniu szoku u odbiorców, często przez łamanie tabu i prezentowanie trudnych tematów w sposób bardzo bezpośredni. Na całym świecie powstało wiele takich kampanii reklamowych, które zostały zapamiętane i zapisały się w historii.
Świetnym przykładem są wszelkie kampanie reklamowe, które zostały stworzone przez organizację PETA. Znana jest ona z wykorzystywania niezwykle szokujących obrazów i filmów, aby między innymi wzbudzić większe zainteresowanie tematem okrucieństwa przemysłu mięsnego. Wiele kampanii dotyczyło także ochrony praw zwierząt. Kolejnym przykładem marki, która tworzy kampanie budzące ogromne kontrowersje, jest marka rajstop Adrian. Poruszała ona w swoich kampaniach między innymi tematykę związaną z samobójstwami, niepełnosprawnością, przemocą domową czy wojną. Reklamy te wzbudzały ogromne kontrowersje. Warto także wspomnieć o marce Benetton, która w latach 90. tworzyła kampanie reklamowe poruszające tematykę wojny czy rasizmu.
Te przykłady pokazują, że shockvertising może przynieść zarówno ogromną popularność, jak i poważne konsekwencje związane z wizerunkiem marki. Najważniejsze jest zachowanie równowagi, kierowanie się wartościami marki i uważne słuchanie konsumentów.
Kontrowersyjne reklamy zawsze będą budzić emocje i ogromne dyskusje. Dla jednych są dowodem odwagi i kreatywności, dla innych – przekroczeniem granic przyzwoitości. Niezależnie od tego, czy dana kampania kończy się sukcesem, czy falą krytyki, jedno jest pewne – kontrowersje w reklamie mają ogromne znaczenie dla kształtowania wizerunku marki i świadomości społecznej. To sposób, aby zyskać uwagę odbiorców, jednak warto robić to z wyczuciem i nie przekraczać granic. Nie da się zaprzeczyć, że w świecie mediów społecznościowych i błyskawicznego rozprzestrzeniania się informacji, odpowiedzialne i przemyślane podejście do przekazu reklamowego staje się ważniejsze niż kiedykolwiek.
